De SIRE-campagne De Dood. Praat erover, niet eroverheen is een goed initiatief. Het is uiterst belangrijk om over dit moeilijke onderwerp in gesprek te gaan. Vergeet hierbij niet de voorkeursplek van overlijden te bespreken en wie er in de laatste fase betrokken zijn. En weet dat er vrijwilligers zijn die in deze laatste fase willen ondersteunen.
Meer dan de helft van de Nederlanders had op een betere manier afscheid willen nemen van iemand die overleden is, meldt SIRE. De stichting concludeert op basis van onderzoek dat Nederlanders te weinig met elkaar over de dood praten. Een onvolledig afscheid leidt tot extra verdriet en bemoeilijkt de rouw, onder meer doordat mensen daar spijt van krijgen. Daarom werd op 8 februari een campagne gelanceerd die ervoor moet zorgen dat Nederlanders het gesprek aangaan over dit voor veel mensen beladen onderwerp.
Wij juichen dit initiatief van harte toe. Bij het gesprek over het levenseinde zou wat ons betreft óók de voorkeursplek van overlijden moeten worden meegenomen en wie er in de laatste fase betrokken zijn. Uit onderzoek blijkt dat zo’n drie kwart van de Nederlanders thuis wil sterven. In de praktijk gebeurt dit veel minder vaak: thuis sterven is niet altijd mogelijk, bijvoorbeeld omdat er thuis onvoldoende zorg kan worden geboden en het netwerk te klein is. Pijnlijk. Te meer als je bedenkt dat dit wellicht wel mogelijk was geweest als er tijdig vrijwilligers zouden zijn betrokken. Verspreid over Nederland zijn er meer dan 12.000 opgeleide vrijwilligers actief die ingezet kunnen worden bij mensen in de laatste levensfase. Een groot deel van hen heeft een belangrijke toegevoegde waarde voor mensen die thuis willen overlijden. Zo ondersteunen zij bij de persoonlijke verzorging en ontlasten ze de mantelzorgers door hun kernkwaliteit ‘Er zijn’.
De inzet van deze vrijwilligers komt echter regelmatig niet of te laat op gang. Vaak omdat het eenvoudigweg niet bekend is bij zorgverleners en naasten dat ze deze vrijwilligers kunnen inschakelen. Daarom is onze oproep: bespreek in een vroegtijdig stadium met elkaar waar je wilt sterven. Wellicht heeft een hospice de voorkeur; door heel Nederland zijn zo’n tweehonderd hospices, die een huiselijke omgeving bieden met goede zorg om de laatste fase door te brengen. Wil je liever thuis sterven, bekijk dan wie er binnen de kring van naasten in die laatste fase kan en wil ondersteunen. Is het netwerk niet groot genoeg, denk dan vast na over de mogelijke inzet van vrijwilligers.
Trouwens, ook als er een groot netwerk is, kunnen vrijwilligers van onschatbare waarde zijn. Het begeleiden van een naaste in de laatste levensfase is intensief en de praktische en emotionele steun van een vrijwilliger kan dan het verschil maken. Voor het inschakelen van vrijwilligers moet soms het nodige overwonnen worden, mantelzorgers gaan vaak door tot de grens of zelfs daaroverheen. Regelmatig horen we: hadden we jullie maar eerder ingeschakeld.
Laten we inderdaad vroegtijdig het gesprek over de dood met elkaar voeren en daarbij ook deze (praktische) zaken meenemen. Zo dragen we er samen aan bij dat iedereen op een waardige manier kan overlijden op de plek van zijn of haar voorkeur.
Carla Aalderink,
Directeur VPTZ Nederland