Op 16 maart 2024 bestaat VPTZ 40 jaar. In dit jaar willen we vrijwilligers en naasten een podium geven door hun verhaal te vertellen. Over hoe waardevol het bieden en ontvangen van tijd, aandacht en ondersteuning is in de laatste levensfase. Maatschappelijk kapitaal dat zich bijna niet in woorden en getallen laat vangen.
‘Het jaar 2024 zal voor VPTZ Nederland en haar leden in het teken staan van het 40-jarig bestaan’, vertelt Carla Aalderink, directeur VPTZ Nederland. ‘Wat een mijlpaal! Indrukkend ook om je te bedenken dat duizenden en duizenden vrijwilligers in de achterliggende decennia een werkelijk gigantische hoeveelheid tijd en aandacht hebben gegeven aan mensen in de laatste fase van het leven en hun naasten. ‘
Onmisbaar werk
De oorsprong van de eerste organisatie voor vrijwilligers in de terminale zorg gaat terug naar 1971. Verpleegkundige Els Koldewijn verzorgde toen haar echtgenoot Fons van Lier in de laatste fase thuis. Dat was niet gebruikelijk in die tijd. Het idee van Els rolde uit over het hele land. Met in 1984 de oprichting van de stichting Landelijke Samenwerking Terminale Thuiszorg. En in 2004 de fusie van stichting Vrijwilligers Terminale Zorg (VTZ) en de vereniging Vrijwilligers Hospicezorg Nederland (VHN) tot Vrijwilligers Palliatieve en Terminale Zorg (VPTZ), met in 2024 maar liefst 206 organisaties waar ruim 13.000 vrijwilligers onmisbaar werk doen bij mensen thuis en in bijna-thuis-huizen/hospices.
Betekenis geven
Een van deze VPTZ-vrijwilligers is Jannie. In een interview vertelt ze: ‘Vroeger was ik enorm bang voor de dood. Het verdriet van mijn geliefden, het onverwachte en het onbekende. De kisten. Echt alles eraan vond ik verschrikkelijk. Inmiddels weet ik: de dood hoort bij het leven. Ik ben er niet meer bang voor. Als vrijwilliger vind ik het heel bijzonder om van betekenis te kunnen zijn voor mensen in de laatste fase van hun leven en hun naasten. Sommige cliënten raken je net iets meer dan de ander. Daar zou ik in een ander leven misschien zelfs vrienden mee zijn geworden. Een keer was ik bij een man op zeer hoge leeftijd. Direct na binnenkomst greep hij mijn hand vast als een soort reddingsboei. Urenlang heb ik bij hem gezeten en zijn hand vastgehouden. Ik kende hem niet, maar zijn gebaar greep mij enorm aan. Die kleine momenten kunnen mij enorm raken en ontroeren.’
Goed afscheid en rouwproces
Laetitia Schillemans is oncologisch en palliatief verpleegkundige in de eerste lijn en ambassadeur van stichting PaTz (palliatieve thuiszorg). Ze begeleidt mensen in alle fases van hun ziekte. Zij vertelt: ‘Bij palliatieve of terminale patiënten verwijs ik ook regelmatig door naar de vrijwilligers van VPTZ. Vrijwilligers zijn niet bang voor emoties of het naderende afscheid. Ze zijn vertrouwd met de dood, stralen rust uit en luisteren. Een vrijwilliger kan een enorme meerwaarde opleveren voor een goed afscheid en rouwproces.
Een aantal jaar geleden kwam ik bij een man en vrouw op hoge leeftijd. Het was voor beiden hun tweede huwelijk en ze hadden elkaar na het overlijden van hun partners gevonden. Ze waren enorm verbonden met elkaar. Het bericht dat de man niet meer lang te leven had, kwam als een enorme klap. Mede doordat ze al eerder een geliefde hadden verloren, was het afscheid heel moeilijk. Zijn vrouw en kinderen vonden het heel zwaar. Een kopje thee zetten was al te veel. De vrijwilligers van VPTZ brachten rust. Door bij hen te zijn en te ondersteunen.’
Waardige laatste levensfase
VPTZ Nederland staat voor een waardige laatste levensfase op de plek van voorkeur met de inzet van vrijwilligers. Wij streven naar palliatieve terminale zorg in een optimaal samenspel van mantelzorg, vrijwillige en beroepsmatige zorg. De rol van de VPTZ-vrijwilligers is daarbij onderscheidend, gelijkwaardig, beschikbaar en bekend. De leden zetten zich met goed opgeleide, deskundige en compassievolle vrijwilligers in voor palliatieve terminale zorg waarbij de wensen en behoeften van de cliënt en diens naasten centraal staan. Daarmee geven zij met hart en ziel vorm aan ‘Er zijn’.